‘Benim en tatlı cüzzamlılarım kimler?’

‘Annie Allen’ adlı kitabıyla Pulitzer Ödülü’nü kazanan ilk siyah şair olan Gwendolyn Brooks, 1917’de doğdu. Şiirlerinde ağırlıklı olarak siyahların sorunlarını işleyen Brooks, kariyeri boyunca ayrımcılıklara karşı bir ayna olmaya çalıştı.

Brooks’un şiirleri haricinde yayınladığı ‘Maud Martha’ adlı tek bir romanı var. Başkarakterinin ismini taşıyan bu roman, siyah bir kızın hayatını çocukluktan yetişkinliğe, yani 1920’lerden 1940’lara kadar takip etmektedir. Üstelik Büyük Buhran yıllarına denk gelen bu yıllarda karşımıza çıkan tek şey de ırkçılık meselesi değildir; onunla birlikte cinsiyetçilik, renkçilik ve sınıfsal farklılıklar da işlenmektedir.

Geçtiğimiz günlerde İş Kültür tarafından yayınlanan ‘Maud Martha’nın çevirmeni ise Didar Zeynep Batumlu’dur.

‘BİZLER KURU SAATLERİN VE İSTEM DIŞI PLANIN ŞEYLERİYİZ’

Martha, yoksul bir ailenin kızıdır. Sıcak ve sevgi dolu görünen bu aile ilk etapta tipik bir Yeşilçam ailesini andırır. Ancak sınıf meselesi işin içine olanca gerçekliğiyle girince işler yavaş yavaş değişmeye başlar. Parasızlık yüzünden evden atılma tehdidiyle karşı karşıya kalınması bunun ilk göstergesidir.

Martha, yoksul ve ırkçı bir dünyada büyürken kendini karahindibalara benzetir. Evin arka verandasında alelade şekilde boy veren karahindibaların aslında hiçbir önemi yoktur. Ne bir nilüfer çiçeği gibi zarif ne de Japon süsenleri gibi cezbedicidir ancak Martha tam da bu yüzden sever karahindibaları. Bu kadar sıradan bir şeyin bu denli narin olması ona harikulade görünür.

Irkçılık tehdidi altında eğitimine devam ederken onu teselli eden tek şeyin kitaplar olduğunu anlayan Martha, sürekli okur durur. Kardeşi Helen’se bu yüzden onunla dalga geçer, erkeklerin kitap okuyan bilgiç kızları sevmediği için Martha’nın asla bir sevgilisi olmayacağını söyler. Ne var ki Martha günün birinde evlenir, bir de çocuk dünyaya getirir ama yine de işler istediği gibi gitmez.

Halbuki onun “dünyaya iyi bir Maud Martha bağışlamaktır arzusu. Sunacağı tek şey budur; başka hiç kimseden çıkması mümkün olmayan bir sanat yapıtıdır” bu.

Maud Martha , Gwendolyn Brooks, Çevirmen: Didar Zeynep Batumlu, 128 syf., İş Bankası Kültür Yayınları, 2023.

‘NE KEDER NE DE AŞK TEK BAŞINA YETMEYECEK’

Kitabın dikkat çekici yanlarından biri de ırkçılık meselesini, sadece siyah-beyaz çatışması üzerinde değil, renkçilik üzerinden de tartışıyor olmasıdır. Siyahlar arasında “daha koyu” tene sahip olanların, “daha açık” tene sahip olanlar tarafından aşağılanması şeklinde özetlenebilecek olan renkçilik, karşımıza romanın daha başında çıkar. Açık tenli bir siyah olan Martha’nın kardeşi Helen, Martha’ya karşı olumsuz bir yaklaşım içindedir. Onun sevgilisiz kalacağına ilişkin söylediği şeylerin altında da aslında bu olumsuz yaklaşım yatmaktadır.

İki kardeşin iletişimsizliği roman boyunca devam eder ama bundan daha etkili bir renkçilik örneği Martha’nın kocası Paul’le yaşadığı ikilemde ortaya çıkar. Martha, çok koyu bir tene sahip olduğu için “ötekinin ötekisi” olma meselesini kanıksamıştır. Paul gibi açık tenli bir siyahın kendisini sevmediğini, onu sadece tatlı bulduğunu düşünür ancak yine de onunla uzun soluklu bir yola çıkar.

Zira Martha -çocukluğundan beri- yaşadığı bütün zorlukları hayal kurarak aşan biridir. Evlilik sürecinde de aynı şeyi yapar. Öyle güzel bir evlilik yaşayacağını düşünür ki kendine neredeyse bir Külkedisi masalı devşirir. Üstelik bu masal sadece cinsiyetçiliği, ırkçılığı aşan bir masal değil, aynı zamanda sınıfsal birtakım beklentilerle doludur. Diğer bir değişle Martha’nın kurduğu hayaller oldukça pahalıdır.

Ne var ki Paul’le olan evliliğinde vasat bir dairede yaşamaya başlar. Evin içinde gördüğü her böcek, her fare hayallerini ufak ufak kemirir. Ancak Martha’dır bu, hiç üşenmez, bir hayal daha kurar. Üstelik fareyi öldürmeden bıraktığı için içten içe Tanrı’nın kendisine bir kıyak yapacağını da umar.

Bu gibi sınıfsal hayaller kuran tek kişi Martha değildir tabii. Paul de böyledir. Hatta bir akşam güzel güzel giyinip bir sinema salonuna giderler. “Ömrü hayatlarında hiç hamamböceği ya da sıçan görmemiş gibi. Ya da bir hafta boyunca soğukta kalmamış gibi” mutludurlar. Ancak film bitip de salonun ışıkları yanınca beyazların bakışları üstlerine dikilmeye başlar. Halbuki onlar “filmi çok beğenmişlerdir, çok mutludurlar; gülerek, sinemadan çıkan diğer izleyicilere ‘Güzeldi değil mi? Harika değil miydi?’ demek istemektedirler”.

‘ATEŞTE DURAKLAMANIZA GEREK YOK’

Başta da belirttiğim gibi, Brooks bir şairdir. Bir şair tarafından yazılan bu roman da ister istemez şairane birtakım dil kullanımlarını da beraberinde getirir. Brooks’un dili, özellikle de Martha’nın iç konuşmalarını gördüğümüz yerlerde, farkını ortaya koyar. Bu, tuhaf bir denge yaratır çünkü Martha en bahtsız durumları bile “tuhaf” bir iyimserlikle, bir tür kabullenişle çevreler ancak bu Pollyanna tadında bir şey değildir, bilakis direnmeye içkindir.

Romanın kurgusu da ayrıca bahse değerdir. Zira “Maud Martha” zamansal olarak her ne kadar düz bir akışa sahip olsa da kısa bölümlerden oluşur. Her bölüm Martha’nın hayatındaki kısa bir anla, bir duyguyla ve onun çevresinde gelişen birtakım olaylarla çevrelenir. Bu bölümler arasında da zaman atlamaları bulunur. Aradaki boşlukların bir kısmını Brooks tamamlar, bir kısmını okura bırakır. Bu da okuma keyfini arttırır.

‘Maud Martha’, Brooks’un Türkçeye çevrilen ilk kitabıdır. Şiirleri henüz basılmadı. Umarın yakında onları da okuma şansını buluruz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

slotbar
superbahis
timebet
tipobet
tumbet
vdcasino
vevobahis
bahiscom
casibom giriş
lidyabet giriş
lidyabet
jojobet
betmarlo giriş
marsbahis giriş
betcup giriş
bets10
Asyabahis
betmoon
betnano
limanbet
dinamobet
1xbet
nakitbahis
ngsbahis
bahigo
onwin
paribahis
perabet
piabet
pinup
pulibet
redwin
sahabet
bahigo
perabet
ngsbahis
onwin
bahiscom
paribahis
belugabahis
tipobet
piabet
pulibet
sahabet
bahigo
limanbet
makrobet
mariobet
meritking
mobilbahis
mostbet
cratosslot
sekabet
dinamobet
bahigo
perabet
ngsbahis
onwin
bahiscom
paribahis
belugabahis
tipobet
bahigo
onwin
bahigo
betcup
matbet
mariobet
mariobet
setrabet giriş
supertotobet giriş
tarafbet giriş
tipobet giriş
tulipbet giriş
tümbet giriş
vdcasino giriş
winxbet giriş
betpark
betroad
bets10
bettilt
betvole
casibom
casinomaxi
casinoper
dinamobet
grandpashabet
goldenbahis
holiganbet
hovardabet
imajbet
interbahis
jojobet
asyabahis
bahsegel giriş
bahsegel giriş
casibom giriş
betvole
casibom
bets10
casinomaxi
casinomaxi
casinoper
cratosslot
dinamobet
dumanbet
grandpashabet
betvole
casibom
bets10
casinomaxi
casinomaxi
casinoper
cratosslot
dinamobet
dumanbet
grandpashabet
superbetin
sekabet giriş
deneme bonusu veren siteler
,
deneme bonusu veren siteler
Deneme bonusu veren siteler
avcılar escort
esenyurt escort
bahçeşehir escort
beylikdüzü escort
bakırköy escort
halkalı escort
şirinevler escort
şişli escort
istanbul escort
esenyurt escort
avcılar escort
tuzla escort
tarafbet
betist giriş
showbet
xslot giriş
favorislot
barn festival
pragmatic slot oyunları
radissonbet
egt oyna
betmarlo
floating dragon oyna
bonus hunt" rel="dofollow">bonus hunt">bonus hunt
aresbet
tombala oyna
wild wild riches oyna
betibom
dog house megaways
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
wild west gold oyna
markaj giriş
trwin giriş
altıncasino
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
sugar rush oyna
hiperwin
sweet bonanza oyna
diyarbet
diyarbet
mrbahis
favorislot
markaj giriş
trwin
big bass bonanza oyna
gates of olympus oyna
egt oyna
favorislot
markaj giriş
trwin
betingo
bahisbudur
casi pol
casipol giriş
casipol giriş
casipol
casipol
romabet
mrbahis
casipol şikayetvar
casipol giriş
casipol twitter
casipol şikayet
casipol
casipol güncel giriş
casipol güncel
casipol giriş
casipol girişi
Deneme bonusu veren siteler
Deneme bonusu veren siteler
esenyurt escort
Bahis Siteleri
romabet
matadorbet
denizli escort
markajbet
tipobet tarafbet sekabet süperbetin süpertotobet tulipbet tümbet vdcasino onwin onbahis oleybet norabahis neyine giriş
asyabahis
slotbar
xslot
rexbet
romabet
sahabet
savoybetting
savoybetting
sekabet
setrabet
Pendik Escort
venüsbet
winxbet
orisbet
padişahbet
palacebet
paribahis
parmabet
perabet
piabet
pinup
polobet
pusulabet
redwin giriş
kordonbet
ultrabet
kralbet
kordonbet
ligobet
matbet
matadorbet
milanobet
milosbet
mobilbahis
mostbet
mrbahis
nakitbahis
extrabet
favoribahis
favorisen
gobahis
gorabet
grandpashabet
hilbet
ikimisli
imajbet
intobet
jasminbet
jetbahis
jojobet
klasbahis
betorspin
betpark
betpas
betper
betroad
betsat
bettilt
betturkey
betvole
casibom
casinovale
celtabet
dinamobet
discountcasino
dumanbet
elexbet
elitbahis